Əmtəə Mal Dövriyyəsi Əmsalı

Aktivlərin dövriyyəsi əmsalı (ing. assets turnover ratio) — aktivlərdən istifadənin səmərəliliyini əks etdirən maliyyə göstəricisi. Şirkətin öz aktivlərini nə dərəcədə effektiv idarə etdiyini, cari və ya proqnozlaşdırılan satış həcmləri ilə əlaqədar şirkətin balansındakı aktivlərin ümumi sayının kifayət qədər, böyük və ya kiçik olub olmadığını təhlil etmək üçün istifadə olunur. Aktivlərə həddən artıq sərmayə qoyuluşu sərbəst pul axınını və şirkətin səhm qiymətini azaldır. Aktivlərə az investisiya qoyulması adətən satış həcminin azalması ilə nəticələnir ki, bu da sərbəst pul axını və səhm qiymətlərini azaldır. iqtisadiyyatda iki məna var: məhsul satışından əldə edilən gəlir aktivlərin orta illik dəyərinə nisbəti. Bu nisbət satış həcmi baxımından aktivlərdən istifadənin səmərəliliyini xarakterizə edir. Təhlil edilən dövr üçün bir rubl aktivlərin dövriyyələrinin sayını göstərir. Formula: K = Məhsulların satışından əldə edilən gəlir / Aktivlərin orta illik dəyəri qarşılıqlı investisiya fondu ticarət fəaliyyətinin göstəricisi. Portfelinin tərkibinin nə qədər tez-tez dəyişdiyini nümayiş etdirir.

Əmtəə — İqtisadi nəzəriyyədə müştərilərin istəklərini qarşılayan və faydalılıq təmin edən məhsul və xidmətlərdir. Əsasən əmtəələr və xidmətlər fərqləndirilir. İqtisadi nəzəriyyədə bütün əmtəələr maddi hesab edilsə də, həqiqətdə informasiya (və ya Məlumat) kimi əmtəələr qeyri-maddi əmtəələrdir. Misal üçün, digər əmtəələr arasında Alma maddi obyekt olsa da, xəbər qeyri-maddi sinif əmtəələrə aiddir və yalnız Kompüter, Mətbəə kimi alətlər vasitəsilə qavranıla bilir. Əmtəələr öz faydalılığını artıra və azalda bilər və ya marjinal faydalı əmtəə kimi təsvir edilə bilər. Atmosfer kimi bəzi şeylər faydalıdır amma iqtisadi dəyəri yoxdur. Bunlar "pulsuz əmtəələr"ə daxildirlər. İqtisadi nəzəriyyədə pis yaxşının əksidir. Belə ki, hər hansı bir obyektin yaxşı və ya pis olması onun fərdi istehlakçısından asılıdır və buna görə də bütün əmtəələrin hər zaman yaxşı olmadığını anlamaq önəmlidir. Əmtəələr fərqli xarakteristikalarına görə maddilik və ya nisbi elastiklik kimi müxtəlif kateqoriyalara bölünürlər.

MyAnimeList (azərb. Mənim anime siyahım‎) və ya qısaca MAL — istifadəçilərə animanqa siyahıları yaratmaq və animanqa forumlarında iştirak etmək kimi imkanlar təklif edən sosial şəbəkə və məlumat bazası. 2004-cü ildə Qarret Qissler tərəfindən şəxsi sayt kimi yaradılmış, 2006-cı ildə ictimai sayta çevrilmişdir. Sayt 2019-cu ildə satılana qədər mobil tətbiq istehsalçısı DeNA-nın budaq şirkəti olan MyAnimeList LLC tərəfindən idarə olunmuşdur. Saytda 4,4 milyon anime başlığı və 775.000 manqa başlığı var. 2015-ci ildə saytı ayda 125 milyon nəfər ziyarət etmişdir. Qarret Qissler tərəfindən (istifadəçi adı Xinil) AnimeList adı ilə 2004-cü ildə şəxsi sayt kimi yaradılmışdır. O daha sonra Myspace sosial şəbəkəsindən ilhamlanaraq saytın adını MyAnimeList olaraq dəyişdirmiş və 2006-cı ildə saytın indiki domen adını əldə etmişdir. Qisslerin dediyinə görə sayt qurulanda cəmi 228 istifadəçisi var idi. Əvvəlcə saytda ancaq anime başlıqlarının məlumat bazası vardı.

Sənəd dövriyyəsi — hər hansı fakt və hadisənin başlanğıcından onun yekunlaşdığı dövrədək tərtib edilmiş sənədlərə sənəd dövriyyəsi deyilir. Sənədlərin daxil olduğu və tərtib edildiyi vaxtdan onun icrasının yekunlaşdırılması və göndərilməsi dövründəki hərəkətinə sənəd dövriyyəsi deyilir. Kargüzarlıq xidməti üzrə bütün əməliyyatların dəqiq və təsirliliyi müəssisə və təşkilatlarda sənəd dövriyyəsinin düzgün təşkilindən asılıdır. Sənəd dövriyyəsinin təşkili sənədlərin tərkibi, müxtəlif sənəd növlərinin nisbəti, onların daxil olma tezliyi kimi kəmiyyət parametrləri ilə xarakterizə olunur. Müəssisə və təşkilatlarda sənəd dövriyyəsinin təşkili həmçinin sənədlərin hərəkəti, işlənilməsinin ardıcıllığı və dəqiqliyindən yəni onların tərtib olunma yerindən icra yerinə ən qısa yolla çatdırılması və icrasından, sənəd üzərində əməliyyatın bir dəfəyə aparılması yəni, sənədin aid olmayan idarəetmə mənbələrinə göndərilməsi, qaytarılması üzrə vaxt məhdudiyyətinin düzgünlüyündən, mexanikləşdirmə və avtomatlaşdırma vasitələrindən maksimum istifadə edilməsindən həlledici dərəcədə asılıdır.

Kapital dövriyyəsi — dövri olaraq yenilənən və təkrarlanan proses kimi hesab edilən kapitalın dövriyyəsi. Kapitalın dövriyyə müddəti kapitalın nağd şəkildə avanslandığı andan onun eyni formada kapitalistə qaytarılması anına qədər olan müddət kimi müəyyən edilir. Kapital dövriyyəsinin ölçülməsi üçün vaxt vahidi T a {\displaystyle T_{a}} adətən il hesab olunur. Əgər kapitalın dövriyyə müddəti T k {\displaystyle T_{k}} -ya bərabərdirsə, onda il ərzində kapital N k {\displaystyle N_{k}} sayda dövriyyələr edir: N k = T a T k {\displaystyle N_{k}={\frac {T_{a}}{T_{k}}}} Спиридонова Н. С., Суворова М. И., Черкасова Л. А. Курс лекций по политической экономии (досоциалистические формации) (46000 nüs.). М.: МГУ. 1963.

Əmtəə birjası — müəyyən edilmiş birja qaydaları əsasında əvvəlcədən təyin olunmuş yerdə və vaxtda aşkar kütləvi sövdələşmə şəklində həyata keçirilən topdansatış ticarət bazarını təşkil etmək məqsədi güdən hüquqi və (və ya) fiziki şəxslərin könüllü birliyi əsasında yaradılan hüquqi şəxs statuslu təşkilatdır. Birja onunla əlamətdardır ki, burada ticarət müntəzəm təşkil edilir, malın keyfiyyətinə, şəraitinə və tədarük vaxtına olan tələblər eyniləşdirilmiş (unifikasiya olunmuş) olur, alıcıların və satıcıların qarşılıqlı təkliflərinə, sonradan sazişlər bağlanmasına əsaslanır. Birjalar xüsusi adamların assosiasiyası kimi təşkil olunur, çox vaxt korparasiya kimi birləşmiş olur və məqsəd isə, ticarəti rahatlaşdırmaq və ucuzlaşdırmaqdır.

Əmtəə fetişizmi – əmtəə istehsalı şəraitində istehsal münasibətlərinin insanlar arasında maddiləşməsi(fransızca fétiche-fetiş, pərəstişgah; portuqalca feitico-sehirbazlıq, tilsim deməkdir). Bu anlayışın özü tamamilə Karl Marksa məxsusdur. Əmtəə fetişizminin mahiyyəti insanlar arasındakı münasibətlərin əşyalaşmasında, əşya-əmtəənin onlar üzərində hakimiyyətidir. Burada insanlar üzərində hakim isehsal münasibətlərnin kortəbiiliyi zahirən onların üzərində müəyyən şeylərin hakimliyi təzahür edir. Əmtəə istehsalçısı özünün hər günki təcrübəsində əmin olur ki, onun maddi rifah halı əmtəənin bazarda "özünü aparmasından", onların satılıb-satılmamasından, baha və ya ucuz satılmasından asılıdır. Beləliklə, əmtəəyə çevrilmiş əşyalar sanki "canlı ruha" malik olurlar, yəni əmtəə forması almış əmək məhzulları insanın taleyini idarə edirlər. Buradan da əmtəəyə fövqəltəbii qüvvə kimi mistik münasibət əmələ gəlir. Əmtəə fetişizmi tarixi hadisə olub , obyektiv xarakter daşıyır və [kapitalizm|Kapitalizm] dövründə ən yüksək inkişafa çatır. İnsanlar arasında iqtisadi münasibətlərin maddiləşməsi şeylərin təbii xassələri ilə deyil, ictimai istehsalın təşkili xüsusiyyətləri ilə müəyyən olunur([K. Marks|Karl Marks], Kapital, c.1, səh. 83).

Əmtəə nişanı – hüquqi cəhətdən qorunan firma adı, firma nişanı, əmtəə nümunəsi və ya onların əlaqələndirilməsidir, başqa sözlə müəyyən firmanın əmtəələrinin digər firmanın məlumatlarından fərqləndirmək üçün xidmət göstərən müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyatdan keçən nişandır (işarədir, əlamətdir). Əmtəə nişanı – sahibkarın əmtəələrini və ya xidmətlərini digər sahibkarın əmtəələrindən və ya xidmətlərindən fərqləndirən və qrafik təsvir edilən nişan və ya nişanların hər hansı bir uzlaşması. Ticarət markasını (bəzən onu firma nişanı adlandırırlar) – malın (əmtəənin) hazırlayanı göstərən, məhsulu onu hazırlayanla və satıcısı ilə eyniləşdirən simvol işarəsi (nişanı), müəssisələrin adı, termin, şəkil, emblem və s. Bu zaman buraxılan məhsula yox, onu buraxan firmaya aid olan ticarət adını fərqləndirmək olar. Əmtəə nişanı geraldika işarələrini, coğrafi adları və s. ehtiva etmir, çünki onlar müstəsna mülkiyyət obyekti ola bilməzlər. Əmtəə nişanında istifadə hüquqlarına aiddir: o, hallanmır (təsir altına düşmür). Həmişə mətndə eyni üsulla fərqləndirilir (böyük hərflə, dırnaq işarəsi ilə, kursivlə, üslublaşmış şriftlə və s.); qeydiyyatdan keçmiş əmtəə nişanı xüsusi nişanla C (kopirayt) təchiz olunur (əmtəənin, yaxud malın olduğu ölkədə qəbul edilən). Əmtəə nişanının sahibi eyni məhsul və xidmətlər üçün əmtəə nişanından və onun variantlarından istifadə edilməsi üçün müstəsna hüquqa malikdir. Əmtəə nişanı istehsalçıya bir hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən təklif edilən əmtəə və xidmətlərin digər şəxslərin yekcins əmtəə və xidmətlərin fərqlənməsinə imkan verir, onların dəyərinə təsir edir, rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinə səbəb olur.

Əmtəə neft yağları — müxtəlif özlülüklü baza yağların və aşqarların qarışdırılması (kompaund edilməsi) nəticəsində alınan yağlardır, lakin bəzi əmtəə yağlarının tərkibində aşqar olmaya də bilər, bu da istisna hal kimi qiymətləndirilir. Əmtəə yağları tətbiq sahəsinə görə sürtkü və qeyri sürtkü yağlara bölünür: Motor yağları Transmissiya yağları İndustrial yağlar Aviasiya yağları Energetik yağlar Texnoloji yağlar Tibbi yağlar Parfumeriya yağları Elektroizolyasiya yağları Plastifikatorlar Əmtəə sürtkü yağlarına motor, transmissiya və xüsusi təyinatlı yağlar aiddir. Əmtəə qeyri sürtkü yağlarına – texnoloji, elektroizolyasiya, tibbi, parfumeriya yağları və plastifikatorlar aiddir. Əmtəə sürtkü yağları – maşın və mexanizmlərdə hərəkətdə olan hissələrin bərk səthlərinin arasında olan sürtünmənin azalmasını təmin edir və bu hissələrin köhnəlməsinin qarşısını alır. Əmtəə yağları təyinat, özlülük və istismar hassələrinə görə müxtəlif cür təsnifatlanır. Rusiya Federasiyasının standartlarına görə, yağlar sinflərə bölünür və sinif adının birinci hərfi ilə markalanır. Məsələn, Motor yağları "M" hərfi ilə; İndustrial yağlar – "İ" hərfi ilə; Transmissiya yağları – "T" hərfi ilə və s. В. М. Капустин. Б. П. Тонконогов, И. Г. Фукс. "Технология переработки нефти".

Əmtəə istehsalı — bütün məhsulların satış üçün yaradıldığı bir təşkilat növüdür. İctimai əmək bölgüsü səbəbindən yaranır və iqtisadi cəhətdən təcrid olunmuş istehsalçılar tərəfindən həyata keçirilir. Sadə əmtəə istehsalı müstəqil özəl istehsalçı-kəndli və sənətkarlar arasında mübadilə üçün məhsul istehsalıdır. Onun əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: İctimai əmək bölgüsü əmtəə istehsalının mövcudluğunun maddi şərti kimi. İstehsal vasitələrinə və əmək məhsullarına xüsusi mülkiyyət. Mülkiyyətçinin istehsal vasitələri və ictimai ehtiyacların ödənilməsi üçün şəxsi əməyi əmək məhsullarının alqı-satqısı yolu ilə həyata keçirilir. İnsanlar arasında iqtisadi əlaqə bazar vasitəsilə həyata keçirilir, yəni sosial xarakter daşıyır. İnkişaf etmiş əmtəə istehsalı ilə təkcə bütün əmək məhsulları deyil, həm də istehsal amilləri, o cümlədən əmək əmtəəyə çevrilir. Bazar münasibətləri universal xarakter alır. Əşyalar arasında münasibətlər kimi çıxış edən bütün iqtisadi münasibətlər sisteminin refikasiyası baş verir və əmtəə fetişizmi yaranır.

Müstəvi üzərində (x1,y1) və (x2,y2) koordinatlarında iki nöqtə verildikdə, bu nöqtələrdən keçən düz xəttin bucaq əmsalı m, m = y 2 − y 1 x 2 − x 1 {\displaystyle m={\frac {y_{2}-y_{1}}{x_{2}-x_{1}}}} düsturu ilə tapılır.

Jakkard əmsalı (Jaccard’s coefficient) və ya Jakkard ölçüsü – mətnlərin orijinallığının yoxlanılması texnologiyalarında istifadə edilən ölçüdür. Jakkard əmsalından mətnlərin orijinallığının yoxlanılmasına həsr edilmiş elmi-tədqiqat işlərində geniş istifadə edilir. Jakkard oxşarlıq formulu – mətnlərin orijinallığının yoxlanılması texnologiyalarında istifadə edilən düstur. Bu düstura görə müqayisə edilən sətirlər tamamilə üst-üstə düşürsə onda onun qiyməti 1-ə bərabərdir. Lakin bu düstur müqayisə edilən mətnlərin ölçülərində fərqləri, istifadə tezliyini və s. nəzərə almır. Əliquliyev R. M., Ağayev N. B., Alıquliyev R. M., Plagiatlıqla mübarizə texnologiyaları // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2015.

Lerner əmsalı, və ya Lerner indeksi, sənaye bazarı nəzəriyyəsi sahəsində — qiymətin marjinal xərcdən nisbi artıqlığına bərabər olan firmanın bazar gücünün ölçüsü. Əmsal 1934-cü ildə iqtisadçı Abba Lerner tərəfindən təklif edilmişdir. Əmsal qeyri-kamil rəqabət şəraitində bazar gücünü qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilər. Məsələn, monopoliyalar. Bazar gücünün göstəricisi satış qiymətinin marjinal dəyəri üstələyən məbləğin qiymətindəki payıdır. Bu dəyər ticarət əlavəsi adlanır (ing. mark-up). L = P − M C P {\displaystyle L={\frac {P-MC}{P}}} burada P {\displaystyle P} — məhsulun qiyməti; M C {\displaystyle MC} — marjinal dəyəri. Əmsal sıfırdan birə qədər olan dəyərləri qəbul edir. Nə qədər böyükdürsə, firmanın sövdələşmə gücü bir o qədər yüksəkdir.

Sortino əmsalı — investisiya alətinin, portfelinin və ya strategiyasının gəlirliliyini və riskini qiymətləndirməyə imkan verən göstərici. Sortino nisbəti Sharpe nisbətinə bənzər şəkildə hesablanır, lakin portfel dəyişkənliyi əvəzinə "aşağı dəyişkənlik" istifadə olunur. Bu halda volatillik minimum portfel gəlirindən (MAR) aşağı olan gəlirlərdən hesablanır. S = R − T σ {\displaystyle S={\frac {R-T}{\sigma }}} , burada: R {\displaystyle R} — orta portfel gəliri, T {\displaystyle T} — minimum icazə verilən portfel gəliri, σ {\displaystyle {\sigma }} — "dəyişkənlik azaldı": σ = ∫ − ∞ T ( T − x ) 2 f ( x ) d x {\displaystyle {\sigma }={\sqrt {\int _{-\infty }^{T}(T-x)^{2}\,f(x)\,dx}}} . Aşağıda qeyd olunan səbəblərə görə, davamlı düstur bir sıra gəlirlərdən götürülmüş hədəf dəyərdən aşağı dövri gəlirlərin standart kənarlaşmasını təyin edən daha sadə diskret versiyaya üstünlük verilir. Davamlı forma, bütün sonrakı hesablamaları illik gəlirlərdən istifadə etməklə aparmağa imkan verir ki, bu da investorların investisiya məqsədlərini bildirməsinin təbii yoludur. Diskret forma aylıq gəlirləri tələb edir ki, mənalı hesablamalar aparmaq üçün kifayət qədər məlumat nöqtəsi olsun ki, bu da öz növbəsində illik hədəfin aylıq hədəfə çevrilməsini tələb edir. Bu, müəyyən edilmiş riskin miqyasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Məsələn, bir il ərzində hər ay 1% qazanmaq məqsədi, illik 12% qazanmaq kimi görünən ekvivalent hədəfdən daha çox risklə nəticələnir. Davamlı formanın diskret formaya üstünlük verməsinin ikinci səbəbi Sortino və Forsey (1996) tərəfindən təklif edilmişdir: “İnvestisiya etməzdən əvvəl biz nəticənin nə olacağını bilmirik...

İntellekt əmsalı (ing. intelligence quotient; abr. IQ ; təl. "ay-kü") — insanın malik olduğu intellekt qabiliyyətinin kəmiyyət göstəricisi. Verilmiş şəxs eyni zamanda cəmiyyətdə orta statistik insanın malik olduğu intellektə nisbətən müqayisə olunur. Bunun üçün xüsusu testlər mövcuddur. IQ testləri bilik səviyyəsini yox, düşünmə qabiliyyətini aşkar etməyə xidmət edir. İntellekt əmsalı ümumi intellekt faktorunun (g) qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilir. İQ testləri elə tərtib edilir ki, nəticəni mərkəzi 100%-ə bərabər İQ qiyməti olan normal səpələnmə kimi təsvir etmək mümkün olsun, belə ki, insanların 50%-i 90–110 arasında, 25%-i isə 110-dan artıq qiymətə malik olsunlar. Amerika ali məktəbinin məzununun İQ qiyməti 115, əlaçıların ki, isə 135–140 təşkil edir.

Şarp əmsalı — orta risk mükafatının portfelin orta kənarlaşmasına nisbəti kimi hesablanan investisiya portfelinin (aktivinin) səmərəliliyinin göstəricisi. S = E [ R − R f ] σ = E [ R − R f ] V a r [ R − R f ] {\displaystyle S={\frac {E[R-R_{f}]}{\sigma }}={\frac {E[R-R_{f}]}{\sqrt {Var[R-R_{f}]}}}} , burada R {\displaystyle R} — portfel (aktiv) gəliri R f {\displaystyle R_{f}} — alternativ investisiya gəliri (adətən risksiz faiz dərəcəsi kimi qəbul edilir) E [ R − R f ] {\displaystyle E[R-R_{f}]} — risk mükafatı (riyazi gözlənti aktivlər üzrə gəlirin alternativ investisiya gəlirindən artıqlığı) σ {\displaystyle \sigma } — standart sapma portfel (aktiv) gəliri Əgər R f {\displaystyle R_{f}} sözügedən dövr ərzində sabitdirsə, o zaman V a r [ R − R f ] = V a r [ R ] {\displaystyle {\sqrt {Var[R-R_{f}]}}={\sqrt {Var[R]}}} . Şarp nisbəti aktivin gəlirinin investorun götürdüyü riski nə qədər kompensasiya etdiyini müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Eyni gözlənilən gəlirli iki aktivi müqayisə edərkən, Sharpe nisbəti daha yüksək olan aktivə investisiya etmək daha az riskli olacaq. Şarp əmsalı gəlirlərinin illik faizlə ifadə edilən orta aylıq gəlirlərə (yaxud başqa vaxt ərzində gəlirlərə) əsaslanaraq ölçülməsi il ərzində performansı qiymətləndirməkdənsə, növbəti ayda mümkün performansı qiymətləndirmək üçün daha uyğundur. Sharpe nisbətində istifadə olunan gəlir ölçüsü uzun müddət ərzində potensial gəlirləri qiymətləndirərkən çox yanıltıcı ola bilər. Şarp nisbəti (yalnız məhdud "dəyişkənliyi aşağı" hesab edən Sortino nisbətindən fərqli olaraq) aktiv dəyərlərində yuxarı və aşağı dalğalanmalar arasında fərq qoymur. O, riski yox, portfelin məcmu dəyişkənliyini ölçür. Şarp nisbəti yuvarlanan və ardıcıl itkilər arasında fərq qoymur William F. Sharpe. The Sharpe ratio Джек Швагер.

İntellekt əmsalı (ing. intelligence quotient; abr. IQ ; təl. "ay-kü") — insanın malik olduğu intellekt qabiliyyətinin kəmiyyət göstəricisi. Verilmiş şəxs eyni zamanda cəmiyyətdə orta statistik insanın malik olduğu intellektə nisbətən müqayisə olunur. Bunun üçün xüsusu testlər mövcuddur. IQ testləri bilik səviyyəsini yox, düşünmə qabiliyyətini aşkar etməyə xidmət edir. İntellekt əmsalı ümumi intellekt faktorunun (g) qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilir. İQ testləri elə tərtib edilir ki, nəticəni mərkəzi 100%-ə bərabər İQ qiyməti olan normal səpələnmə kimi təsvir etmək mümkün olsun, belə ki, insanların 50%-i 90–110 arasında, 25%-i isə 110-dan artıq qiymətə malik olsunlar. Amerika ali məktəbinin məzununun İQ qiyməti 115, əlaçıların ki, isə 135–140 təşkil edir.

Borc əmsalı (ing. debt ratio) — şirkətin borc vəsaitləri ilə təmin edilmiş aktivlərinin nisbəti. Borc nisbəti şirkətin ümumi öhdəliklərinin onun ümumi aktivlərinə nisbəti kimi hesablanır (şirkətin imici daxil olmaqla, şirkətin cari və əsas vəsaitlərinin cəmi). Borc nisbəti = Ümumi öhdəliklər Ümumi aktivlər {\displaystyle {\mbox{Borc nisbəti}}={\frac {\mbox{Ümumi öhdəliklər}}{\mbox{Ümumi aktivlər}}}} Məsələn, 2 milyon dollar aktivi və 500.000 dollarlıq öhdəlikləri olan bir şirkətin borc nisbəti 25% olacaq. Bu nisbət şirkətin aktivlərinin borc vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilən hissəsinin olduğunu göstərir. 0,5 və ya daha az nisbət şirkətin ilk növbədə özünü maliyyələşdirdiyini göstərir. Ümumi aktiv strukturunda borc vəsaitlərinin payı yüksək olan şirkətin yüksək levirici olduğu deyilir. Bu göstərici nə qədər yüksəkdirsə, şirkətin gələcək fəaliyyəti ilə bağlı risk bir o qədər yüksəkdir. Bundan əlavə, yüksək göstərici dəyəri həm də şirkətin borc əldə etmək qabiliyyətinin zəif olduğunu göstərə bilər ki, bu da şirkətin maliyyə çevikliyini poza bilər (zəruri vaxtlarda lazımi vəsait toplamaq imkanı). Digər maliyyə əmsalları kimi, şirkətin borc əmsalı həmişə onun sənaye ortalaması və ya rəqiblərinin orta göstəricisi ilə müqayisə edilməlidir.

Effektivlik əmsalı (Return on Investment, ROI) — investisiyanın gəlirliliyini və kapitaldan istifadənin səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün istifadə olunan maliyyə göstəricisidir. ROI faizlə ifadə edilir və investisiyanın gəliri ilə layihə və ya aktivə yatırılan məbləğ arasında əlaqəni ölçür. ROI hesablamaq üçün formula aşağıdakı kimidir: ROI = (Mənfəət — İnvestisiya) / İnvestisiya * 100 Mənfəətə investisiyadan əldə edilən gəlir, əlavə olaraq hər hansı əlavə fayda və ya qənaət daxildir. İnvestisiya bir layihəyə qoyulan pul məbləğini və ya aktivlərin dəyərini əks etdirir. Performans nisbəti investorlara və sahibkarlara investisiyalarının gəlirliliyini qiymətləndirməyə və onu digər investisiya imkanları ilə müqayisə etməyə imkan verir. O, həmçinin investisiya portfelinin optimallaşdırılması və ya konkret layihənin fəaliyyətinin təhlili ilə bağlı qərarlar qəbul etmək üçün istifadə edilə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, ROI investisiyanın qiymətləndirilməsi üçün yeganə metrik deyil. Xalis indiki dəyər (NPV), daxili gəlir dərəcəsi (IRR) və s. kimi digər göstəricilər də investisiyanın gəlirliliyini və riskini tam təhlil etmək üçün istifadə edilə bilər. Səmərəlilik nisbəti maliyyə analitikası, layihənin idarə edilməsi, sahibkarlıq və şəxsi maliyyə planlaşdırması da daxil olmaqla müxtəlif sahələrə tətbiq oluna bilər.

İctimai mal (ing. public good) — ödəyib-ödəməməsindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşlar tərəfindən toplu şəkildə istehlak edilən bir mal. İctimai mallar ümumiyyətlə özəl mallara bənzəmir (istehlak üçün və yalnız sahibinə fayda verir), satışını təşkil etmək demək olar ki, mümkün deyil: fərdlər ictimai malların təsirlərindən istifadə etməkdən ləzzət alırlar, lakin bunun əvəzini ödəməkdən çəkinirlər (sərbəst atlı təsiri). Dövlət və özəl malların ayrılması Aristotelin Siyasətinə qayıdır. İctimai rifah dövlətin mövcudluğunun məqsədidir. Aristotelin ənənəsi Foma Akvinskinin "ümumi xeyiri" (bonum Commune) vurğulayaraq davam etdirir. K. R. Makkonnellu və S. L. Brüya əsasən, ictimai mal və ya məhsul — istisna prinsipinin tətbiq olunmadığı və istehsalı cəmiyyət tərəfindən əhəmiyyətli fayda gətirməsi şərtilə istehsalının dövlət tərəfindən təmin edildiyi mal və ya xidmətdir. istisna edilməmənin əlaməti — bir insanı bu malın istehlakçıları əhatəsindən kənarlaşdırmaq demək olar ki, mümkün deyil; istehlakda rəqabətsizliyin əlaməti — malın bir nəfər tərəfindən istehlak edilməsi başqası tərəfindən istehlak imkanlarını azaltmır; bölünməzlik əlaməti — yaxşılıq ayrı vahidlərə parçalana bilməz. Bu qədər təmiz ictimai mal yoxdur; qarışıq mallar daha çox yayılmışdır, həm özəl, həm də ictimai malların xüsusiyyətləri daxil olmaqla. Təxminən təmiz ictimai mallar gecə dənizçilərə rəhbərlik edən mayak işığını alan hər kəsə işıq saçır qanunun aliliyinin təmin edilmiş daxili və xarici təhlükəsizliyi onun ərazisində olan hər kəs üçün mövcuddur.

Debitor borclarının dövriyyəsi (ing. Receivables turnover ratio və ya Average Collection Period) — debitor borclarının yığılması baxımından şirkətin müştərilərlə işləməkdə effektivliyini göstərən, həmçinin kredit satışı ilə bağlı təşkilatın siyasətini əks etdirən maliyyə göstəricisi. Bu, şirkətin öz aktivlərindən nə dərəcədə səmərəli istifadə etdiyini qiymətləndirməyə imkan verən mühüm göstəricilərdən biridir.

Ehtiyatların dövriyyəsi nisbəti (ing. Inventory Turnover Ratio, IT, Turnover of a Stocks, Inventory Turnover, Inventory Utilization Ratio, inventory turns, merchandise turnover, stockturn, stock turns, turns, and stock turnover) — hesabat dövründə satılmış məhsulların maya dəyərinin bu dövrdəki ehtiyatların orta məbləğinə nisbətini xarakterizə edən maliyyə göstəricisi. Bu nisbət müəyyən bir müddət ərzində şirkətin ehtiyatlarının orta hesabla neçə dəfə satıldığını göstərir. Tipik olaraq, əmsal 1 il müddətinə hesablanır. Ehtiyatlardan istifadənin səmərəliliyi onların dövriyyəsi ilə düz mütənasibdir Ehtiyatların dövriyyəsi əmsalı aktivlərin dövriyyəsi əmsallarına istinad edir və müəssisənin inventardan istifadə etdiyi intensivlik dərəcəsini xarakterizə edir. Zamanla ifadə edilir. Aşağıdakı kimi hesablanır: Ehtiyatların dövriyyə nisbəti = Xalis gəlir/Satış qiymətləri ilə orta inventar və ya Ehtiyatların dövriyyə əmsalı = Satılan malların dəyəri/Ehtiyatların orta dəyəri. Bu halda ehtiyatların orta həcmi aşağıdakı kimi hesablanır: Orta inventar = Dövrün əvvəlində inventar həcmi + Dövrün sonunda inventar həcmi/2 və ya sadəcə: Orta inventar = Son inventar. Çoxdövrlü məlumatlar, orta aylıq göstəricilər, inventar dövriyyəsi haqqında daha dəqiq təsəvvür yaradır. Orta aylıq göstəricilərin hesablanması mövsümi dəyişiklikləri də nəzərə alır: Orta inventar = Dövrün sonunda inventar həcmi + Ayın sonu1 + Ayın sonu2 + ...

Qiymətli kağızların dövriyyəsi (ing. securities circulation) — qiymətli kağızlara hüquqların ötürülməsinə səbəb olan mülki əqdlərin bağlanması. Təkrar qiymətli kağızlar bazarında baş verir. Qiymətli kağızların ictimai tədavülü də aşağıdakı kimi fərqləndirilir: fond birjalarının və qiymətli kağızlar bazarında ticarətin digər təşkilatçılarının hərraclarında qiymətli kağızların dövriyyəsi; qiymətli kağızları qeyri-məhdud sayda şəxslərə təklif etməklə qiymətli kağızların dövriyyəsi də daxil olmaqla. Rusiyada qiymətli kağızların dövriyyəsi Mülki Məcəllə ilə tənzimlənir və Qiymətli Kağızlar Bazarı üzrə Federal Komissiya tərəfindən nəzarət edilir. Dövriyyə qaydası qiymətli kağıza olan hüquqların mülkiyyəti ilə müəyyən edilir. Adsız qiymətli kağızlara gəldikdə (məsələn, istiqrazlar, çeklər, köçürmə vekselləri, əmanət sertifikatları, depozit sertifikatları, əmanət kitabçaları, konosamentlər, sadə anbar öhdəlikləri) onların başqa şəxsə verilməsi kifayətdir. Adlı qiymətli kağızlara münasibətdə (məsələn, səhmlər, istiqrazlar, çeklər, veksellər, əmanət sertifikatları, depozit sertifikatları, konosamentlər, ikiqat anbar qəbzləri) tələblərin verilməsində (verilməsində) xüsusi prosedura əməl edilməlidir. Sifarişli qiymətli kağızlara gəldikdə (məsələn, çeklər, veksellər, konosamentlər, ikili anbar qəbzləri) indossament vasitəsilə üçüncü şəxsə verilə bilər. Ən çox satıla bilən adsız qiymətli kağızlardır.